Il Regimen Sanitatis Salernitanum (Regola sanitaria salernitana) è un trattato a carattere didattico-didascalico in versi latini redatto nell'ambito della Scuola Medica Salernitana nel XII-XIII secolo. È comunemente conosciuto anche come Flos Medicinae Salerni (Il fiore della medicina di Salerno) o Lilium Medicinae (Il giglio della medicina). L'opera risale al XII-XIII secolo anche se alcune fonti la farebbero risalire al 1050. La prima stampa contenente ben 364 versi fu pubblicata nel 1480 con i commenti di Arnaldo da Villanova: il libro raggiunse un'importanza tale da diventare testi didattico per l'insegnamento della medicina.
CAPUT I. DE REMEDIIS GENERALIBUS
Anglorum regi scripsit tota schola Salerni:
si vis incolumem, si vis te reddere sanum,
curas tolte graves: irasci crede profanum:
parce mero, coenato parum: non sit tibi vanum
surgere post epulas: somnum fuge meridianum:
non mictum retine, nec comprime fortiter anum.
Haec bene si serves, tu longo tempore vives
si tibi deficiant medici, medici tibi fiant
haec tria: mens laeta, requies, moderata diaeta.
CAPUT II. DE CONFORTATIONE CEREBRI
Lumina mane manus surgens gelida lavet aqua.
Hac illac modicum pergat, modicum sua membra
extendat, crines pectat, dentes fricet: ista
confortant cerebrum, confortant caetera membra.
Lote cale, sta paste vel i, frigesce minute.
CAPUT III. DE SOMNO MERIDIANO
Sit brevis, aut nullus, tibi somnus meridianus.
Febris, pigrities, capitis dolor atque catarrhus:
haec tibi proveniunt ex somno meridiano.
CAPUT IV. DE FLATU IN VENTRE INCLUSO
Quatuor ex vento veniunt in ventre retento:
spasmus, hydrops, colica, vertigo: quatuor ista.
CAPUT V. DE COENA
Ex magna coena stomacho fit maxima poena.
Ut sis nocte levis, sit tibi coena brevis.
CAPUT VI. DE DISPOSITIONE ANTE CIBI SUMTIONEM
Tu nunquam comedas, stomachum nisi noveris esse
purgatum, vacuumque cibo, quem sumseris ante.
Ex desiderio poteris cognoscere certo:
haec tua sunt signa, subtilis in ore diaeta.
CAPUT VII. DE CIBIS MELANCHOLICIS VITANDIS
Persica, poma, pyra, lac, caseus, et caro salsa,
et caro cervina, leporina, caprina, bovina:
haec melancholica sunt infirmis inimica.
CAPUT VIII. DE CIBIS BENE NUTRIENTIBUS
Ova recentia, vina rubentia, pinguia iura,
cum simila pura, naturae sunt valitura.
CAPUT IX. DE CIBIS NUTRIENTIBUS ET IMPINGUANTIBUS
Nutrit et impinguat triticum, lac, caseus infans,
testiculi, porcina caro, cerebella, medullae,
dulcia vina, cibus gustu iucundior, ova
sorbilia, maturae ficus, uvaeque recentes.
CAPUT X. DE BONI VINI PROPRIETATIBUS
Vina probantur odore, sapore, nitore, colore.
Si bona vina cupis, haec quinque probantur in illis:
farnia, formosa, fragrantia, frigida, frisca.
CAPUT XI. DE VINO DULCI ET ALBO
Sunt nutritiva plus dulcia candida vina.
CAPUT XII. DE VINO RUBRO
Si vinum rubeum nimium quandoque bibatur,
venter stipatur, vox limpida turbificatur.
CAPUT XIII. CONTRA VENENUM
Allia, nux, ruta, pyra, raphanus et theriaca:
haec sunt antidotum contra mortale venenum.
CAPUT XIV. DE AERE
Aer sit mundus, habitabilis ac luminosus,
nec sit infectus, nec olens foetore cloacae.
CAPUT XV. DE NIMIA POTATIONE VINI
Si tibi serotina noceat potatio, vina
hora matutina rebibas, et erit medicina.
CAPUT XVI. DE MELIORE VINO
Gignit et humores melius vinum meliores:
si fuerit nigrum, corpus reddit tibi pigrum.
Vinum sit clarum, vetus, subtile, maturum,
ac bene lymphatum, saliens, moderamine sumtum.
CAPUT XVII. DE CEREVISIA
Non sit acetosa cerevisia, sed bene clara,
de validis cocta granis, satis ac veterata.
CAPUT XVIII. DE USU CEREVISIAE
De qua potetur, stomachus, non inde gravetur.
CAPUT XIX. DE TEMPORIBUS ANNI
Temporibus veris modicum prandere iuberis;
sed calor aestatis dapibus nocet immoderatis.
Autumni fructus caveas, ne sint tibi luctus.
De mensa sume quantum vis tempore brumae.
CAPUT XX. DE POTU PRAVO CORRIGENDO
Salvia cum ruta faciunt tibi pocula tuta;
adde rosae florem, minuit potenter amorem.
CAPUT XXI. DE NAUSEA MARINA
Nausea non poterit quemquam vexare marina,
antea cum vino mixtam si sumserit illam.
CAPUT XXII. DE GENERALI CONDIMENTO
Salvia, sal, vinum, piper, allia, petroselinum:
ex his fit salsa, nisi sit commixtio falsa.
CAPUT XXIII. DE LOTIONE MANUUM
Si fore vis sanus, ablue saepe manus.
Lotio post mensam tibi confert munera bina:
mundificat palmas et lumina reddit acuta.
CAPUT XXIV. DE PANE
Panis non calidus, nec sit nimis inveteratus,
sed fermentatus, oculatus sit, bene coctus,
modice salitus: frugibus validis sit electus.
Non comedas crustam, choleram quia gignit adustam.
Panis salsatus, fermentatus, bene coctus,
purus sit, sanus, quia non ita sit tibi vanus.
CAPUT XXV. DE CARNIBUS PORCINIS
Est caro porcina sine vino peior ovina:
si tribuas vina, tunc est cibus et medicina.
Ilia porcorum bona sunt, mala sunt reliquorum.
CAPUT XXVI. DE MUSTO
Impedit urinam mustum, solvit cito ventrem.
Hepatis emphraxin, splenis generat, lapidemque.
CAPUT XXVII. DE POTU AQUAE
Potus aquae sumtus fit edenti valde nocivus:
infrigidat stomachum, cibum nititur fore crudum.
CAPUT XXVIII. DE CARNIBUS VITULI
Sunt nutritivae multum cames vitulinae.
CAPUT XXIX. DE AVIBUS ESUI APTIS
Sunt bona gallina, capo, turtur, sturna, columbi
quiscula, vel merula, phasianus, ortygometra,
perdrix, frigellus, orex, termulus, amarellus.
CAPUT XXX. DE PISCIBUS
Si pisces molles sunt magno corpore, tolles:
si pisces duri, parvi sunt plus valituri.
Lucius et perca, saxaulis et albica, tinca,
gornus, plagitia, cum carpa, galbio, truta.
CAPUT XXXI. DE ANGUILLA
Vocibus anguillae pravae sunt, si comedantur:
qui physicam non ignorant, haec testificantur.
Caseus, anguilla nimis obsunt, si comedantur,
ni tu saepe bibas et rebibendo bibas.
CAPUT XXXII. DE CIBI ET POTUS ALTERNATIONE
Inter prandendum sit saepe parumque bibendum:
si sumas ovum, molle sit atque novum.
CAPUT XXXIII. DE PISIS
Pisam laudare decrevimus ac reprobare:
pellibus ablatis est bona pisa satis:
est inflativa cum pellibus atque nociva.
CAPUT XXXIV. DE LACTE
Lac ethicis sanum caprinum, post camelinum,
ac nutritivum plus omnibus est asininum:
plus nutritivum vaccinum sit et ovinum.
Si febriat, caput et doleat, non est bene sanum.
CAPUT XXXV. DE BUTYRO
Lenit et humectat, solvit sine febre butyrum.
CAPUT XXXVI. DE SERO
Incidit atque lavat, penetrat, mundat, quoque serum.
CAPUT XXXVII. DE CASEO
Caseus est frigidus, stipans, grossus, quoque durus.
Caseus et panis bonus est cibus hic bene sanis:
si non sunt sani, tunc hunc non iungito pani.
Ignari medici me dicunt esse nocivum,
sed tamen ignorant cur nocumenta feram.
Languenti stomacho caseus addit opem;
si post sumatur, terminat ille dapes.
Qui physicam non ignorant, haec testificantur.
CAPUT XXXVIII. DE MODO EDENDI ET BIBENDI
Inter prandendum sit saepe parumque bibendum:
ut minus aegrotes, non inter fercula potes.
Ut vites poenam, de potibus incipe coenam.
Singula post ova pocula sume nova.
Post pisces nux sit: post carnes caseus adsit.
Unica nux prodest, nocet altera, tertia mors est.
CAPUT XXXIX. DE PYRIS
Adde potum pyro. Nux est medicina veneno.
Fert pyra nostra pyrus, sine vino sunt pyra virus:
si pyra sunt virus, sit maledicta pyrus.
Si coquis, antidotum pyra sunt, sed cruda venenum.
Cruda gravant stomachum, relevant pyra cocta gravatum.
Post pyra da potum: post poma vade cacatum.
CAPUT XL. DE CERASIS
Cerasa si comedas, tibi confert grandia dona:
expurgant stomachum, nucleus lapidem tibi tollit
et de carne sua sanguis eritque bonus.
CAPUT XLI. DE PRUNIS
Infrigidant, laxant, multum prosunt tibi pruna.
CAPUT XLII. DE PERSICIS, RACEMIS ET PASSULIS
Persica cum musto vobis datur ordine fusto
sumere, sic est mas nucibus sociando racemos.
Passula non spleni, tussi valet, est bona reni.
CAPUT XLIII. DE FICUBUS
Scrofa, tumor, glandes, ficus cataplasmate cedunt.
Iunge papaver ei, confracta fans tenet ossa.
Pediculos veneremque facit, sed cuilibet obstat.
CAPUT XLIV. DE ESCULIS
Multiplicant mictum, ventrem dant escuta strictum;
escula dura bona, sed mollia sunt meliora.
CAPUT XLV. DE MUSTO
Provocat urinam mustum, cito solvit et inflat.
CAPUT XLVI. DE CEREVISIA ET ACETO
Grossos humores nutrit cerevisia, vires
praestat, et augmentat carnem, generatque cruorem.
Provocat urinam, ventrem quoque mollit et inflat.
Infrigidat modicum, sed plus desiccat acetum,
infrigidat, macerat, melancholiam dat, sperma minorat.
Siccos infestat nervos et pinguia siccat.
CAPUT XLVII. DE RAPIS
Rapa iuvat stomachum, novit producere ventum,
provocat urinam, faciet quoque dente ruinam:
si male cocta datur, hinc tornio tunc generatur.
CAPUT XLVIII. DE VISCERIBUS ANIMALIUM
Egeritur tarde cor, digeritur quoque dure
similiter stomachus, melior sit in extremitates.
Reddit lingua bonum nutrimentum medicinae.
Digeritur facile pulmo, cito labitur ipse.
Est melius cerebrum gallinarum reliquorum.
CAPUT XLIX. DE SEMINE FOENICULI
Semen foeniculi fugat et spiracula culi.
CAPUT L. DE ANISO
Emendat visum, stomachum confortat anisum.
Copia dulcoris anisi sit melioris.
CAPUT LI. DE SPODIO
Si cruor emanat, spodium sumtum cito sanat.
CAPUT LII. DE SALE
Vas condimenti praeponi debet edenti.
Sal virus refugat et non sapidumque saporat;
nam sapit esca male, quae datur absque sale.
Urunt persalsa visum, spermaque minorant
et generant scabiem, pruritum, sive rigorem.
CAPUT LIII. DE SAPORIBUS
Hi fervore vigent tres: salsus, amarus, acutus.
Alget acetosus, sic stipans, ponticus atque;
unctus et insipidus dulcis dant temperamentum.
CAPUT LIV. DE VIPPA
Bis duo vippa facit: mundat dentes, dat acutum
visum, quad minus est implet, minuit quod abundat.
CAPUT LV. DE DIAETA
Omnibus assuetam iubeo servare diaetam:
approbo sic esse, ni sit mutare necesse:
est Ypocras testis, quoniam sequitur mala pestis.
Fortior est meta medicinae certa diaeta,
quam si non curas, fatue regis et male curas.
CAPUT LVI. DE ADMINISTRATIONE DIETAE
Quale, quid et quando, quantum, quoties, ubi dando,
in ista notare cibo debet medicus dictando.
CAPUT LVII. DE CAULE
Ius caulis solvit, eius substantia stringit:
utraque quando datur, venter laxare paratur.
CAPUT LVIII. DE MALVA
Dixerunt malvam veteres, quia molliat alvum.
Malvae radices rasae dedere feces,
vulvae moverunt et fluxum saepe dederunt.
CAPUT LIX. DE MENTHA
Mentitur mentha, si sit depellere lenta
ventris lumbricos stomachi vermesque nocivos.
CAPUT LX. DE SALVIA
Cur moriatur homo, cui salvia crescit in horto?
Contra vim mortis non est medicamen in hortis.
Salvia confortat nervos, manuumque tremorem
tollit, et eius ope febris acuta fugit.
Salvia, castoreum, lavandula, primula veris,
nasturtius, athanasa: haec sanant paralytica membra.
Salvia salvatrix, naturae conciliatrix.
CAPUT LXI. DE RUTA
Nobilis est ruta, quia lumina reddit acuta:
auxilio rutae vir quippe videbis acute.
Ruta viris coitum minuit, mulieribus auget.
Ruta facit castum, dat lumen et ingerit astum.
Cocta facit ruta de pulcibus loca tuta.
CAPUT LXII. DE CEPIS
De cepis medici non consentire videntur:
cholericis non esse bonas dicit Galienus,
phlegmaticis vero multum docet esse salubres,
praesertim stomacho, pulcrumque creare colorem.
Contritis cepis loca denudata capillis
saepe fricans, poteris capitis reparare decorem.
CAPUT LXIII. DE SINAPI
Est modicum granum siccum calidumque sinapi:
dat lacrymas, purgatque caput, tollitque venenum.
CAPUT LXIV. DE VIOLA
Crapula discutitur, capitis dolor atque gravedo;
purpuream violam dicunt curare caducos.
CAPUT LXV. DE URTICA
Aegris dat somnum, vomitum quoque tollit ad usum,
compescit tussim veterem, colicisque medetur,
pellit pulmonis frigus ventrisque tumorem,
omnibus et morbis subvenit articulorum.
CAPUT LXVI. DE HYSOPO
Hysopus herba est purgans a pectore phlegma;
ad pulmonis opus cum mette coquatur hysopus;
vultibus eximium fertur reparare colorem.
CAPUT LXVII. DE CEREFOLIO
Adpositum cancris tritum cum mette medetur;
cum vino potum poterit sedare dolorem;
saepe solet vomitum ventremque tenere solutum.
CAPUT LXVIII. DE ENULA CAMPANA
Enula campana reddit praecordia sana.
Cum succo rutae si succus sumitur huius,
affirmant ruptis nil esse salubrius istis.
CAPUT LXIX. DE PULEGIO
Cum vino choleram nigram potata repellit;
adpositam viridem dicunt sedare podagram.
CAPUT LXX. DE NASTURTIO
Illius succus crines retinere fluentes
allitus asseritur, dentisque curare dolorem:
et squamas succus sanat cum mette perunctus.
CAPUT LXXI. DE CHELIDONIA
Coecatis puflis hac lumina mater hirundo,
Plinius ut scribit, quamvis sint eruta, reddit .
CAPUT LXXII. DE SALICE
Auribus infusus succus vermes necat eius.
Cortex verrucas in aceto cocta resolvit.
Pomorum succus, flos, partus destruit, eius.
CAPUT LXXIII. DE CROCO
Confortare crocus dicatur laetificando,
membraque defecta confortat hepar reparando.
CAPUT LXXIV. DE PORRO
Reddit foecundas mansum persaepe puellas.
Isto stillantem poteris retinere cruorem.
CAPUT LXXV. DE PIPERE
Quod piper est nigrum, non est dissolvere pigrum,
phlegmata purgabit digestivamque iuvabit.
Leucopiper stomacho prodest, tussisque dolori
utile, praeveniet motum febrisque rigorem.
CAPUT LXXVI. DE GRAVITATE AUDITUS
Et mox post escam dormire, nimisque moveri:
ista gravare solent auditus, ebrietasque.
CAPUT LXXVII. DE TINNITU AURIUM
Motus, longa fames, vomitus, percussio, casus,
ebrietas, frigus, tinnitum causat in aure.
CAPUT LXXVIII. DE NOCUMENTIS VISUS
Balnea, vina, venus, ventus, piper, allia, fumus,
porri cum cepis, lens, fletus, faba, sinapi,
sol, coitus, ignis, labor, ictus, acumina, pulvis:
ista nocent oculis. Sed vigilare magis.
CAPUT LXXIX. DE CONFORTANTIBUS VISUM
Foeniculus, verbena, rosa, chelidonia, ruta:
ex istis fit aqua, quae lumina reddit acuta.
CAPUT LXXX. CONTRA DOLORE DENTIUM
Sic dentes serva: poirorum collige grana,
ne careas iure, cum iusquiamo simul ure:
sique per embotum fumum cape dente remotum.
CAPUT LXXXI. DE RAUCEDINE VOCIS
Nux, oleum, frigus capitis, anguillaque, potus
ac pomum crudum faciunt hominem fore raucum.
CAPUT LXXXII. CONTRA RHEUMA
Ieiuna, vigila, caleas, dape, valde labora,
inspira calidum, modicum bibe, comprime flatum:
haec bene tu serva, si vis depellere rheuma.
Si fluat ad pectus, dicatur rheuma catarrhus,
ad fauces branchus, ad nares est coryza.
CAPUT LXXXIII. CONTRA FISTULAM
Auripigmentum, sulphur miscere memento;
his decet apponi calcem, commisce saponi.
Quatuor haec misce: commistis quatuor istis
fistula curatur, quater ex his si repleatur.
CAPUT LXXXIV. DE NUMERO OSSIUM, DENTIUM ET VENARUM IN HOMINE
Ossibus ex denis bis centenisque novenis
constat homo: denis bis dentibus et duodenis:
ex tricentenis decies sex quinqueque venis.
CAPUT LXXXV. DE QUATUOR HUMORIBUS CORPORIS
Quatuor humores in humano corpore constant:
sanguis cum cholera, phlegma, melancholia.
Terra melancholia, aqua phlegma, aer sanguis,
cholera ignis.
CAPUT LXXXVI. DE SANGUINEIS
Natura pingues isti sunt atque iocantes,
semper rumores cupiunt audire frequentes,
hos venus et Bacchus delecrant, fercula, risus,
et facit hoc hilares et dulcia verba loquentes.
Omnibus hi studiis habiles sunt et magis apti:
qualibet ex causa nec hos leviter movet ira.
Largus, amans, hilaris, ridens, rubeique coloris,
cantans, camosus, satis audax atque benignus.
CAPUT LXXXVII. DE CHOLERICIS
Est et humor cholerae, qui competit impetuosis.
Hoc genus est hominum cupiens praecellere cunctos:
hi leviter discunt, multum comedunt, citu crescunt.
Inde magnanimi sunt, largi, summa petentes:
hirsutus, fallax, irascens, prodigus, audax,
astutus, gracilis, siccus, croceique coloris.
CAPUT LXXXVIII. DE PHLEGMATICIS
Phlegma vires modicas tribuit, latosque brevesque;
phlegma facit pingues, sanguis reddit mediocres.
Otia, non studio, tradunt, sed corpora somno:
sensus hebes, tardus motus, pigritia, somnus.
Hic somnolentus, pigris, in sputamine multus,
est huic sensus hebes, pinguis, facies color albus.
CAPUT LXXXIX. DE MELANCHOLIS
Restat adhuc tristis cholerae substantia nigrae,
quae reddit pravos, pertristes, pauca loquentes.
Hi vigilant studiis, nec mens est dedita somno:
servant propositum, sibi nil reputant fore tutum.
Invidus et tristis, cupidus, dextraeque tenacis,
non expers fraudis, timidus, luteique coloris.
CAPUT XC. DE COLORIBUS ET SANGUINIS REDUNDANTIS INDICIIS
Hi sunt humores, qui praestant cuique colores:
omnibus in rebus ex phlegmate fit color albus,
sanguine fit rubeus, cholera rubea quoque rufus.
Si peccet sanguis, facies rubet, extat ocellus,
inflantur genae, corpus nimiumque gravatur.
Est pulsusque frequens, plenus, mollis, dolor ingens
maxime fit frontis et costipatio ventris,
siccaque lingua, sitis et somnia piena rubore,
dulcor adest sputi, sunt acria dulcia quaeque.
CAPUT XCI. DE PHLEBOTOMIA, ET PRIMO DE RETATE SECANDAE VENAE
Denus septenus vix phlebotomum petit annus.
Spiritus uberior exit per phlebotomiam:
spiritus ex potu vini mox multiplicantur,
humorumque cibo damnum lente reparantur.
Lumina clarificat, sincerat phlebotomia
mentes et cerebrum, calidas facit esse medullas,
viscera purgabit, stomachum ventremque coercet,
puros dat sensus, dat somnia, taedia tollit,
auditus, vocem, vires producit et auget.
CAPUT XCII. DE MENSIBUS, QUIBUS PHLEBOTOMIA CONVENIT, SIVE NOCET
Tres insunt istis: Maius, September, Aprilis;
et sunt lunares, sunt velut hydria dies.
Prima dies primi, postremaque posteriorum,
nec sanguis minui, nec carnis anseris uti.
In sene vel iuvene, si venae sanguine plenae,
omni mense bene confert incisio venae.
Hi sunt tres menses: Maius, September, Aprilis,
in quibus eminuas, ut longa tempore vivas.
CAPUT XCIII. DE IMPEDIMENTIS PHLEBOTOMIA
Frigida natura, frigens regio, dolor ingens,
post lavacrum, coitum, minor aetas atque senilis,
morbus prolixus, repletio potus et escae:
si fragilis vel subtilis sensus stomachi sit,
et fastiditi tibi non sunt phlebotomandi.
CAPUT XCIV. QUAE OBSERVANDA SINT
CIRCA PHLEBOTOMIAM
Quid debes tacere, quando vis phlebotomari,
vel quando minuis, fueris vel quando minutus?
Unctio, sive potus, lavacrum, vel fascia, motus
debent non fragili tibi singula mente teneri.
CAPUT XCV. DE EFFECTIBUS QUIBUSDAM
PHLEBOTOMIAE
Exhilarat tristes, iratos placat, amantes
ne sint amentes phlebotomia facit.
CAPUT XCVI. DE SCISSURAE QUANTITATE
IN VENAE SECTIONE
Fac plagam largam mediocriter, ut cito fumus
exeat uberius, liberiusque cruor.
CAPUT XCVII. QUAE CONSIDERANDA
CIRCA VENAE SECTIONEM
Sanguine subtracto sex horis est vigilandum,
ne somni fumus laedat sensibile corpus.
Ne nervum laedas, non sit tibi plaga profunda.
Sanguine purgatus, non carpas protinus escas.
CAPUT XCVIII. QUAE VITANDA SUNT
POST PHLEBOTOMIAM
Omnia de lacte vitabis rite minute,
et vitet potum phlebotomatus homo.
Frigida vitabis, quia sunt inimica minutis,
interdictus erit minutis nubilus aer:
spiritus exultat minutis luce per auras,
omnibus apta quies, ast motus valde nocivus.
CAPUT XCIX. QUIBUS MORBIS ET AETATIBUS CONVENIAT VENAE SECTIO,
ET QUANTUM SANGUINIS QUOQUE TEMPORE DETRAHENDUM
Principio minuas in acutis, perperacutis.
Aetatis mediae multum de sanguine tolte,
sed puer atque senex tollet uterque parum.
Ver tollet duplum, reliquum tempus tibi simplum.
CAPUT C. QUAE MEMBRA, QUOQUE TEMPORE
VENAE SECTIONE EVACUANDA
Aestas, ver dextras, autumnus hyemsque sinistras.
Quatuor haec membra: cephe, cor, pes, hepar vacuanda:
var cor, hepar aestas, ardo sequens reliquas.
CAPUT CI. DE COMMODIS EX SECTIONE SALVATELLAE
Dat salvatella tibi plurima dona minuta:
purgat hepar, splenem, pectus, praecordia, vocem,
innaturalem tollit de corde dolorem.
CAPUT CII. DE CAPITIS DOLORIBUS
Si dolor est capitis ex potu, lympha bibatur:
ex potu nimio nam febris acuta creatur.
Si vertex capitis, vel frons aestu tribulentur,
tempora fronsque simul moderate saepe fricentur,
morella cocta nec non calidaque laventur.
CAPUT CIII. DE QUATUOR TEMPORIBUS ANNI
Temporis aestivi ieiunia corpora siccant.
Quolibet in mense confert vomitus, quoque purgat
humores nocuos, stomachi lavat ambitus omnes.
Ver, autumnus, hyems, aestas dominantur in anno.
Tempore ventrali calidus sit aér humidusque,
et nullum tempus melius sit phlebotomiae.
Usus tunc homini veneris confert moderatus,
corporis et motus, ventrisque solutio, sudor,
balnea: purgentur tunc corpora medicinis.
Aestas more calet, siccat; noscatur in illa
tunc quoque praecipue choleram rubeam dominari.
Humida, frigida fercula dentur, sit venus extra,
balnea non prosunt, sint rarae phlebotomiae,
utilis est requies, sit cum moderamine potus.
Explicit regimen sanitatis Salerni.
0 commenti:
Posta un commento